Kurdeşen (ürtiker) kırmızı, kaşıntılı döküntülerin oluştuğu, bazen de anjiödemin de eşlik ettiği alerjik bir deri hastalığıdır. Kurdeşen hastalığında çoğu zaman net bir sebep bulunmamakla birlikte, araştırıldığında birbirinden farklı kurdeşen nedenleri bulunabilmektedir. Akut veya kronik kurdeşen olmasına göre farklı sebepler görülebilmektedir.
Akut Kurdeşen Nedenleri Nelerdir?
Akut kurdeşende belirtiler 6 haftadan daha kısa sürede düzelir. Akut kurdeşen vakalarının yaklaşık yarısında sebepler belirsizdir ve idiopatik (nedeni belirsiz) ürtiker denilir. Akut kurdeşen hastalarının yaklaşık %40’ında üst solunum yolu enfeksiyonu sebebiyle ataklar gelişir. Kurdeşen hastalarının yaklaşık %9’unda ilaçlar sebep olurken Penisilin gibi antibiyotikler en sık sorumlu olan ilaçlardandır.
Çocuklardaki akut kurdeşen vakalarında besin alerjileri en sık sebepler arasındadır. Özellikle fındık, fıstık gibi kuruyemişler, yumurta, deniz ürünleri, domates düşünülmelidir. Besin katkı maddelerinin etkisi ise tartışmalıdır. Akut kurdeşen sebepleri arasında böcek ısırıkları ve sokmaları da yer almaktadır. Vücuda temas eden kimyasallar, lateks, kozmetik, bitkiler, merhem gibi maddeler akut kurdeşene nadiren sebep olabilmektedir. Lenfoma gibi hastalıklarda da kurdeşen görülebilir. Kryoglobulinemi dediğimiz durum hepatit c ve kronik lenfositik lösemiye bağlı gelişebilir. Serum hastalığı ve immune kompleks hastalıklar neden olabilir. Romataid artrit, juvenile romataid artrit, SLE nadir kurdeşen nedenlerindendir.
Tiroid hastalıkları kurdeşen ataklarına sebep olabilir. Gebelik kurdeşen ataklarını arttırabilmektedir. Serum hastalığı, kan transfüzyon reaksiyonları, viral ve bakteriyel enfeksiyonlar kompleman sistemine bağlı akut kurdeşen gelişmesine neden olabilmektedir.
Akut (ani gelişen) kurdeşene sebep olan besinler
Çocuklarda aniden gelişen kurdeşen vakalarında besin alerjisi üzerinde önemle durulmalıdır. 170 adet alerjik reaksiyon yapan besin maddesi bulunmakla birlikte, en sık alerjiye neden olanlar arasında ;
– Süt,
– Yumurta,
– Buğday,
– Soya
– Fıstık, fındık gibi kuruyemişler,
– Deniz ürünleri,
– Domates sayılabilmektedir.
(Gıdalardaki katkı maddeleri henüz tartışmalıdır)
Kronik Kurdeşen Nedenleri Nelerdir?
Kronik kurdeşen denilince 6 haftadan daha uzun süren kurdeşenler kastedilmektedir. Kronik kurdeşen pek çok nedenle ortaya çıkabildiği için ayrıntılı olarak araştırılması gereken bir hastalıktır.
Kronik kurdeşenli çocukların çoğunda sebep bulunmamakla birlikte genellikle solunum yolu enfeksiyonları, ilaçlara bağlı, diş enfeksiyonlar, tiroid hastalıkları gibi birçok nedenle gelişebilmektedir.
Fiziksel veya dış uyarılarla gelişebilen kurdeşenlerde ise sıcağa bağlı, soğuğa bağlı, titreşime bağlı, egzersize bağlı gibi birçok nedenle de kurdeşen gelişebilmektedir.
Sonuç olarak gerek akut gerekse kronik kurdeşen birçok nedene bağlı gelişebilmektedir. Bu nedenle de ayrıntılı bir inceleme, araştırma yapılmasında yarar vardır.
Kronik kurdeşene sebep olan besinler
Yapılan araştırmalar akut (ani gelişen) kurdeşen vakaları ile besinler arasında ilişki olduğunu göstermiştir. Ancak aynı bağlantı kronik (uzun süreli) kurdeşen vakalarında kurulamamıştır. Sınırlı sayıdaki çalışmalarda kurdeşen öyküsü olan çocukların %10’unda gıda alerjisi ve spesifik IgE ile birlikte gösterilmiştir.
Kronik kurdeşenli hastaların ise yaklaşık %7’sinde gıda alerjisi varlığı ortaya konmuştur ve bu gıdalar çoğunlukla istiridye ve ya karidesle ilişkilendirilmiştir.
Kronik kurdeşen vakalarında, besinlerdeki katkı maddeleri nedeniyle oluştuğu varsayılan reaksiyonların “yalancı alerjiler” olduğu düşünülmelidir.
Çocuklarda kurdeşen (ürtiker) oluşması için pek çok sebep bulunurken, en sık sebepler arasında
- Enfeksiyonlar (Hepatit gibi viral enfeksiyonlar, idrar yolu veya solunum yolu enfeksiyonları)
- İlaçlar (Penisilin grubu antibiyotikler, vitaminler dahil)
- Gıdalar ve gıda katkı maddeleri
- Parazitler, böcekler
- Romatizmal hastalıklar,
- Fiziksel nedenler (Güneş ışığı, aşırı soğuk veya sıcağa maruz kalma gibi)
- Diğer sistemik hastalıklar
- Stres sayılabilir.