Soğuğa bağlı kurdeşen, soğuk ile temas sonrası gelişen ve bazen kişide alerjik şoka sebep olabilen, kaşıntılı bir alerjik reaksiyondur. Çocuk ve gençlerde daha sıklıkla görülmektedir. Soğuğa bağlı kurdeşenden şüphelenildiği durumlarda buz küpleriyle test yapılır. Tedavi planlamasında antihistaminiklere yer verilir. Soğuğa maruziyetin önlenmesi de belirtileri düzeltmede oldukça etkilidir.
Soğuğa bağlı kurdeşenler nedir?
Soğuğa bağlı kurdeşen, soğuk ile temas sonrasında gelişir. Soğukla temas edildiği zaman cilt yüzeyinde kaşıntılı kızarıklıklar şeklinde kendisini gösterir. Kar, buz, soğuk su, soğuk hava ile temas sonucunda gelişir ve daha çok genç yetişkinlerde ve bazen çocuklarda da görülür.
Soğuğa bağlı kurdeşenler nasıl belirti verir?
Soğuğa bağlı kurdeşenler bazı kişilerde bayılma, tansiyon düşüklüğü, hatta ölümle sonuçlanacak şoklara sebep olurken, bazı kişilerde hafif belirtiler ile kendini göstermektedir. Soğuk suyla temas, soğuk suda yüzmek tüm vücutta reaksiyona sebep olan nedenlerdendir. Gençler ve çocuklarda daha sık görülen ve genellikle birkaç yıl içinde düzelen kurdeşen türlerindendir.
Diğer alerjilerde olduğu gibi, soğuğa bağlı kurdeşenlerin belirtileri de mutlaka bir alerji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Bunun için 0-18 yaş aralığındaki çocuklar Çocuk Alerji Umanı tarafından, 18 yaşından büyükler ise Yetişkin Alerji Uzmanları tarafından değerlendirilmeli ve düzenli olarak takip edilmelidir.
Soğuğa bağlı kurdeşende ;
- Soğuğa maruz kalınan, soğuk ile temas edilen yerlerde geçici kızarıklık, kaşıntılı plaklar görülebilir, cildin ısıtılması ile belirtiler ortaya çıkmaktadır.
- Soğuk objelerin elle tutulması elde şişmeye,
- Soğuk yiyecek ve içecekler ise dudak ve boğazda şişmeye sebep olur.
- Bazen soğuğa bağlı kurdeşen nedeni ile alerjik şok gelişebilir. Soğuğa maruz kalan kişide düşük tansiyon, düşme, bayılma, kalp ritminin artması, yüz ve dudakta şişme görülürken, dil ve boğazın şişmesi nefes alıp vermeyi zorlaştırabilmektedir.
- Soğuğa bağlı kurdeşen çoğunlukla, cildin 4 dereceden daha düşük ısıya bazen de 4 dereceden daha yüksek ısıya maruz kalması sonucu gelişmektedir.
- Rüzgarlı ve nemli havalar soğuğa bağlı kurdeşen gelişimini hızlandırmaktadır.
Soğuğa bağlı kurdeşenin nedenleri ve risk faktörleri nelerdir?
Soğuğa bağlı kurdeşen oluşumunun kesin bir nedeni yoktur.
Bazen virüs enfeksiyonu veya bir hastalık buna sebep olabilirken, bazen bazı kişilerde genetik faktörler neden olabilmektedir.
Soğuğa bağlı kurdeşende bazen soğuk tetikleyiciler bazı kimyasallar ve histamin salınımına sebep olurlar ve bu salınan kimyasallar ile histaminler kaşıntı, kızarıklık, bazen de tüm vücutta yaygın reaksiyona sebep olabilmektedirler.
Soğuğa bağlı kurdeşende risk faktörlerini incelediğimizde;
Aslında herkes risk altındadır. Herkeste soğuğa bağlı kurdeşen görülme riski mevcuttur. Ancak,
Genetik yatkınlığınız varsa. Soğuğa bağlı kurdeşen nadiren genetik geçişli olabilir. Ailesel soğuğa bağlı kurdeşen denilmektedir.
Eğer çocuk veya genç yetişkinseniz. Soğuğa bağlı kurdeşen genellikle çocuk ve genç yetişkinlerde görülürken, birkaç yıl içinde kendi kendine de düzelebilmektedir.
Son zamanlarda gribal bir enfeksiyon geçirmişseniz. Soğuğa bağlı kurdeşen, sık olmamakla birlikte hepatit gibi virüse veya kanser gibi bir hastalığa bağlı olarak da gelişebilmektedir.
Soğuğa bağlı kurdeşenlerin tanısı nasıl konur?
Soğuğa bağlı kurdeşenin tanısını koymak için buz küp testi uygulanır. Çoğunlukla genç yetişkinlerde görülmekle birlikte genelde altta yatan bir sebep bulunamaz. Birkaç sene içinde kendiliğinden düzelir.
Soğuğa bağlı kurdeşenler bazen de kanser ve hepatit gibi hastalıklara bağlı gelişebilir. Eğer doktorunuz bu tür hastalıklardan şüphelenirse gerekli tetkik ve incelemeleri yapacaktır.
Soğuğa bağlı kurdeşenlerin tedavisi nasıl yapılmalıdır?
Soğuğa bağlı kurdeşenin tamamen tedavisi olmamakla birlikte rahatlatan tedaviler yapılabilmektedir. En uygun tedavi protokolü; antihistaminikler, soğuk su ve soğuk hava ile temastan kaçınmaktır ancak altta yatan nedene göre Alerji Uzmanınız uygun tedavi planlamanızı yapacaktır.
Soğuğa bağlı kurdeşenin tedavisinde ;
-Antihistaminikler kullanılabilir; Bu ilaçlar belirtileri ortaya çıkaran maddeleri bloke ederek etkisini gösterir.
– Doksepin. Antidepresan bir ilaç olmasına rağmen soğuğa bağlı kurdeşende faydalı olabilmektedir.
– Siproheptadin. Bu ilaç da antihisitaminik olup ayrıca belirtilere sebep olan sinir impulslarını etkilemektedir.
-Omalizumab. Soğuğa bağlı kurdeşenin ilaçlara cevap vermeyen vakalarında faydalı olabilmektedir.
Soğuğa bağlı kurdeşenler bazı kişilerde haftalar veya aylar sonra düzelirken, bazılarında uzun yıllar devam edebilmektedir.
Soğuğa bağlı kurdeşeni olan kişiler ne gibi önlemler alabilir?
Bazı önlemler soğuğa bağlı kurdeşene karşı faydalı olabilir.
-Soğuk ile temas öncesi antihistaminik tedavisine başlanması,
-Cildi ani ısı değişimlerinden korunması,
-Soğuk suda yüzmeden önce ıslak kıyafet giymek, soğuğa vücudu hazırlamak bazı kişilerde faydalı olabilir,
-Soğuk yiyecek ve içeceklerden kaçınılması,
-Ciddi reaksiyonlar için epinefrin oto-enjektör bulundurulması,
-Ameliyat yapılacak hastalarda, doktorla konuşup ameliyat yapılacak oda ısısının düşük olması istenebilir.